fbpx

Tag: szlachta

Jeszcze Europa, czy już Azja? Cudzoziemcy o szlacheckiej Polsce

Karczmy, w których śpi się razem z krowami, i brak dróg, a jednocześnie chłopi mówiący po łacinie. Barbarzyńskie wręcz stroje, ale zniewalające kobiety. Większość przybyszów z Zachodu traktowała szlachecką Polskę jako egzotyczny kraj leżący na granicy Europy i Azji.

Pasowanie na rycerza. Konieczny rytuał przejścia czy zbędne wyróżnienie?

Uderzenie płazem miecza w ramię lub przekazanie pasa rycerskiego do rąk własnych. Na zamku, w katedrze lub podczas bitewnego zgiełku. Czy pasowanie na rycerza naprawdę było konieczne, by młody giermek mógł nazwać się rycerzem?

Czego uczył się za młodu polski szlachcic?

Tradycyjny sposób wychowania szlachcica opierał się na edukacji w domu rodzinnym. Celem było przygotowanie go do zarządzania własnym majątkiem, uczestnictwa w życiu społeczno-politycznym i obrony ojczyzny. W zgodzie z myślą chrześcijańską miał odznaczać się roztropnością oraz sprawiedliwością.

Co robić, gdy król porzuca poddanych? Rzeczpospolita po ucieczce Henryka Walezego

O ile pierwsze bezkrólewie po śmierci Zygmunta Augusta doprowadziło do chaosu prawnego i ustrojowego, o tyle ucieczka Henryka Walezego jeszcze tę sytuację pogłębiła. Jak rządzić krajem, skoro król jest, ale go nie ma? Przed rozwiązaniem takiej łamigłówki stanęła ówczesna szlachta.

Bogatsi od króla? Jak bardzo zamożna była polska magnateria?

Bogactwo polskich magnatów obrosło legendami. Ich dwory liczyły setki osób, a pałace do dziś oszałamiają przepychem (o ile przetrwały). Czy rzeczywiście jednak magnaci utrzymywali wielotysięczne armie i przewyższali dochodami samego króla?

Polska anarchia? Nic z tych rzeczy! Jak szlachta poradziła sobie z pierwszym bezkrólewiem

Z wielką bojaźnią oczekiwano śmierci Zygmunta Augusta. Oznaczała ona bezkrólewie, do którego niewykończony gmach Rzeczpospolitej nie był przygotowany. Wbrew późniejszym stereotypom, szlachta potrafiła się jednak zorganizować i zapobiec anarchii.

Dole i niedole chłopów pańszczyźnianych

W jednej z XVIII-wiecznych książek quasinaukowych pisano, że mózg chłopski podobny jest do pługa. Rola chłopa pańszczyźnianego w rzeczywistości Polski szlacheckiej była jasno określona, choć jego los nie zawsze wyglądał tak źle, jak to się czasem przedstawia.

Magnackie państwa w państwie. Ordynacje w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Ordynacje magnackie stanowiły prawdziwe państwa w państwie. Niepodzielne i dziedziczone przez męskich potomków niczym królestwa, posiadały własne struktury administracyjne, sądowe i gospodarcze, które nie podlegały kontroli władzy centralnej. Nie obowiązywało w nich również prawo ziemskie.

Szlachecki styl i szyk. Co nosiły polskie szlachcianki w drugiej połowie XVIII wieku?

Co jest istotą mody? Człowiek, podkreślając swoją odrębność, paradoksalnie naśladuje innych. A jak było w przypadku polskiej szlachcianki?

Obywatele niedoskonali. Przywileje i obowiązki szlacheckie w Rzeczpospolitej Obojga Narodów

Szlachta jako jedyna cieszyła się w dawnej Rzeczpospolitej pełnią praw i licznymi przywilejami. Zapewniały one m.in. możliwość uczestnictwa w życiu politycznym i wpływania na najważniejsze decyzje w państwie. Jakimi obywatelami byli zatem polscy, litewscy i ruscy szlachcice?