Tag: Rzeczpospolita Obojga Narodów
Czy królowie elekcyjni musieli wstydzić się przed władcami dziedzicznymi?
Wybieralność polskiego króla nader często przeciwstawia się państwom o dziedzicznym tronie i rządzonym absolutystycznie, wskazując, że elekcja była jedną z przyczyn niższego prestiżu i słabości Rzeczypospolitej. Nie jest to jednak ani tak proste, ani tak oczywiste, jak się wydaje.
Wyzwolone z patriarchatu? Szlacheckie wdowy epoki staropolskiej
Staropolskie porzekadło mówiące, że „pannom jabłka, gruszki mężatkom, pomarańcze wdowom, leśne jabłka babom”, dobitnie pokazywało, że sytuacja kobiety w epoce nowożytnej zależała od jej stanu cywilnego. I nieprzypadkowo najbardziej egzotyczne i najdroższe owoce – pomarańcze – przypadały wdowom.
Stanisław Żółkiewski. Sarmacki heros
Okryty nimbem chwały, Stanisław Żółkiewski jest synonimem dawnej potęgi Rzeczypospolitej i wyrazem tęsknoty za utraconą wielkością.
Krótka historia pierników. Upiecz je jak przed wojną
Serwowano je podczas najważniejszych uroczystości rodzinnych oraz świąt i ozdabiano je nawet złotem. Zajadał się nimi sam król Zygmunt Stary, pisał o nich Fryderyk Chopin. Ciasto na ten przysmak przekazywano jako część wiana panny młodej. Pierniki towarzyszą nam od setek lat.
Gdzie diabeł mówi dobranoc, czyli atlas staropolski
W epoce nowożytnej na mapie Rzeczypospolitej znajdowało się wiele miejsc tajemnych, magicznych i budzących grozę. Niektóre z nich związane były z konkretną legendą albo opowieścią, inne zaś należały wyłącznie do tworów wyobraźni czy literackich toposów.
W błocie, niewygodzie i strachu. Jak podróżowano po dawnej Rzeczypospolitej?
Przemieszczanie się po terenach rozległego państwa polsko-litewskiego nie było łatwe. Koła łamiące się na wyboistych traktach i wozy tonące w błocie to tylko początek listy problemów czekających na gościńcach. Mimo to nie brakowało ludzi podróżujących zarówno w interesach, jak i dla przyjemności.
Warszawska Heca: od bestialskiego widowiska do sztuk akrobatycznych
Jednym z bardziej charakterystycznych, a nieistniejących już budynków dawnej Warszawy była Heca zwana też szczwalnią. Ciesząca się raczej złą sławą arena walk z zwierząt zmieniła się z czasem w cyrk, w którym podziwiać można było występy akrobatów, siłaczy i innych sztukmistrzów.
Rzeczpospolita Obojga równych Narodów? Czy Litwa była polską prowincją?
Po zawarciu unii lubelskiej Mikołaj Naruszewicz pisał do Mikołaja Radziwiłła: „[nastąpił] pogrzeb i zgładzenie na wieczne czasy wolnej a udzielnej Rzeczypospolitej [litewskiej], niegdy Wielkiego Księstwa Litewskiego”. Czy Litwa naprawdę utraciła wówczas swoją podmiotowość?
Aleksander Kostka-Napierski i jego powstanie. Chłopski bohater czy zdrajca?
W lipcu 1651 roku pod Krakowem dokonano okrutnej egzekucji. Na palu zginął Aleksander Kostka-Napierski, przywódca chłopskiego powstania na Podhalu. Jak ocenić dziś jego czyny? Walczył w obronie uciskanych chłopów czy spiskował z wrogami Rzeczpospolitej?
Strachy na Lachy, czyli bestiariusz staropolski
Według wierzeń naszych przodków Rzeczpospolita w epoce nowożytnej zamieszkana była przez różnego rodzaju nadprzyrodzone istoty, zarówno te dobre, jak i złe. Kim były, gdzie można było je spotkać i jak wpływały na życie ówczesnych ludzi?
