Literatura pełna była takich historii: znudzona mężem żona uciekała do kochanka; znużony małżeństwem mąż szukał zapomnienia w ramionach kochanki. Po co jednak sięgać do książek, kiedy dziewiętnastowieczna rzeczywistość sama pisała melodramatyczne scenariusze.
Co jest istotą mody? Człowiek, podkreślając swoją odrębność, paradoksalnie naśladuje innych. A jak było w przypadku polskiej szlachcianki?
Droga do ołtarza w XIX wieku bywała długa i wyboista. Sakramentalną przysięgę w kościele poprzedzały miesiące ustaleń i umów, bez których arystokratyczne małżeństwo nie mogło być zawarte. A zaczynało się to wszystko od poszukiwań kandydatki na żonę czy kandydata na męża.
„Nie ma upartszych i tępszych na wszelkie lekcye studentów – jak służących naszych” – twierdziła Narcyza Żmichowska. Dobra służba była pożądana w domach, które dbały o swój status społeczny, a liczebność pokojówek, lokajów i pomocy kuchennej świadczyła o zamożności danej rodziny.
Kilkaset kolekcjonerskich butelek starego, nawet stuletniego wina, to spadek godny książąt. Dziś byłby zapewne wart grube pieniądze, ale w połowie XIX wieku mógł być raczej kłopotliwy.
Była to dla mnie najmilsza rozrywka — deklarowała w Pamiętniku Anna Potocka. Nie chodziło jednak o bale czy radosne zabawy z rówieśnikami – dla córki hrabiego Działyńskiego największą przyjemnością była pomoc potrzebującym.
W XIX wieku kolekcjonerstwo można było traktować różnie: jako tworzenie repozytorium narodowych pamiątek, jako hobby łączące małżonków czy wreszcie jako sposób na zdobycie żony. Wszystko jednak zostawało w rodzinie…
