Niemieckie zdjęcia z powstania warszawskiego pokazują m.in. warunki, w jakich toczono walki na ulicach, broń ciężką i pancerną wykorzystywaną przeciwko Polakom, a także ludność cywilną wypędzaną z płonącego miasta.

SS-Gruppenführer Heinz Reinefarth (po środku z Krzyżem Rycerskim) podczas walk na Woli i rzezi mieszkańców dzielnicy. Dowodził z autobusu sztabowego, ustawionego przy skrzyżowaniu ul. Syreny i Wolskiej. Drugi z lewej to przypuszczalnie informator, który przedostał się z terenów powstańczych i wskazuje na mapie polskie pozycje. Grupa Reinefartha jest odpowiedzialna za wymordowanie od 30 do 60 tys. mieszkańców Woli. Początek sierpnia 1944 r. (fot. Josef Gutermann, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0411-02A, CC-BY-SA 3.0)
Heinz Reinefarth oraz 3 Pułk Kozaków płk. Jakuba Bondarenki w okolicach ul. Wolskiej. Pułk składał się z Kozaków z różnych regionów, natomiast Jakub Bondarenko przed powstaniem był dowódcą 5 Pułku Piechoty Kozaków Kubańskich (fot. domena publiczna)
Ludność cywilna Woli prowadzona ulicą Wolską, przypuszczalnie w pierwszych dniach sierpnia podczas tzw. Rzezi Woli. Ciemny dom po lewej stronie ulicy to Wolska 66 na rogu z ulicą Syreny (fot. Josef Gutermann, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0412-10, CC-BY-SA 3.0)
Ludność cywilna Woli prowadzona ulicą Wolską. Budynek po lewej stronie ulicy to Wolska 64, z tylu biała ściana budynku Wolska 58 na rogu z ulicą Płocką (fot. Josef Gutermann, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0412-15, CC-BY-SA 3.0)
Ludność cywilna Woli prowadzona ulicą Wolską. Biały budynek po prawej to Wolska 67. Po lewej działo samobieżne 76,2 cm Marder II (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0423-13, CC-BY-SA 3.0)
Ludność cywilna Woli w kościele św. Wojciecha przy ulicy Wolskiej w Warszawie który był używany jako obóz przejściowy dla ewakuowanej ludności a w jego okolice były miejscem wielu egzekucji. Początek sierpnia 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0423-15, CC-BY-SA 3.0)
Ludność cywilna Woli w kościele św. Wojciecha przy ulicy Wolskiej w Warszawie (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0423-21, CC-BY-SA 3.0)
Żołnierze niemieccy przewożą Goliata ulicą Powązkowską na specjalnym wózku. Po prawej Kościół św. Karola Boromeusza na Powązkach. Prawdopodobnie zdjęcie pochodzi z 11 sierpnia (fot. Josef Guterman, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0411-08, CC-BY-SA 3.0)
Deportacja mieszkańców Warszawy z Dworca Zachodniego do obozu w Pruszkowie. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0423-28, CC-BY-SA 3.0)
Ludność cywilna w drodze do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0423-12, CC-BY-SA 3.0)
Żołnierze 638. baterii artylerii ciężkiej biegną w kierunku niemieckiego moździerza samobieżnego 60-cm Karl Gerät 040, używanego do ostrzału Starego Miasta z Parku Sowińskiego na Woli (z tyłu pomnik generała). Wyprodukowano tylko sześć egzemplarzy tego moździerza. Ten konkretny nosił imię Ziu (Tyr). Jeden z wystrzelonych z niego pocisków trafił w słynny wieżowiec Prudentialu. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0424-17A, CC-BY-SA 3.0)
Pocisk do moździerza Ziu (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0424-07A, CC-BY-SA 3.0)
Lufa moździerza Ziu (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0424-29A, CC-BY-SA 3.0)
Ładowanie moździerza Ziu (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0424-33A, CC-BY-SA 3.0)
Ziu gotowy do strzału (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0424-15A, CC-BY-SA 3.0)
Ludność cywilna wyładowuje amunicje do wyrzutni rakietowych Nebelwerfer (zwanych przez Polaków „krowami” i „szafami”) na stacji Warszawa Włochy. Sierpień 1944 r. (fot. Josef Gutermann, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0412-08, CC-BY-SA 3.0)
Ładowanie pocisków do wyrzutni rakietowych Nebelwerfer. Na zdjęciu 210. Ciężka Bateria Miotaczy Min (Stellungswerfer), która pod dowództwem por. Mathy atakowała Stare Miasto i Śródmieście-Północ z rogu ulic Żelaznej i Żytniej. Budynek z tyłu po lewej (stoi przed nim schrony) to Żelazna 103 – w czasie istnienia getta znajdował się tam posterunek gestapo. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-696-0426-11, CC-BY-SA 3.0)
Ostrzał z wyrzutni rakietowych Nebelwerfer (jednostka i miejsce jak wyżej) (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-696-0426-18, CC-BY-SA 3.0)
Ostrzał z wyrzutni rakietowych Nebelwerfer (jednostka i miejsce jak wyżej) (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-696-0426-15, CC-BY-SA 3.0)
Niemcy przy Hali Mirowskiej. Najprawdopodobniej widok z rogu ulicy Zimnej i placu Mirowskiego na północną ścianę Hali Wschodniej. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0425-11, CC-BY-SA 3.0)
Piechota SS pod polskim ostrzałem pokonuje ulicę Królewską. W głębi widoczna Kamienica Krasińskich przy placu Małachowskiego – na wprost gmach Zachęty. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0425-22, CC-BY-SA 3.0)
Niemcy na Placu Teatralnym na rogu z ulicą Bielańską, z tylu widoczny Teatr Narodowy. Wrzesień 1944 r. (fot. Seidel, Bundesarchiv, Bild 146-2005-0034, CC-BY-SA 3.0)
Działa pancerne Sturmgeschütz III, Ausf.G (Sd.Kfz.142/1) u wylotu ulicy Focha (teraz Moliera) przystępują do ataku na ratusz i Pałacu Blanka. Z tyłu widać nowe skrzydło biurowe ratusza. Koniec sierpnia 1944 r. (fot. domena publiczna)
Samobieżne działo pancerne StuG III Ausf. G (Sd.Kfz 142/1) przy skrzyżowaniu ulic Rybaki i Zakątnej na Starówce podczas ataku niemieckiej grupy operacyjnej kapitana Schmidta na Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych (PWPW). W tle, po prawej, fronton bloku mieszkalnego pracowników PWPW (część wysunięta ku Wiśle), wieża windy PWPW, wylot ul. Zakątnej i ruiny kamienicy Zakątna 1. Koniec sierpnia 1944 r. (fot. domena publiczna)
Niemcy na ulicy Focha (teraz Moliera) natarcie w kierunku ratusza i Pałacu Blanka (fot. Schremmer, Bundesarchiv, Bild 183-J27793, CC-BY-SA 3.0)
Niemcy u wylotu ulicy Focha na pl. Teatralny, przystępują do ataku na ratusz i Pałac Blanka. Na pierwszym planie zwłoki zastrzelonego mężczyzny (fot. Schremmer, Bundesarchiv, Bild 146-1973-113-23, CC-BY-SA 3.0)
Esesmani z brygady Dirlewangera (przypuszczalnie) w witrynie kamienicy Focha 9 w odbiciu szyb widać kamienice po przeciwnej stronie ulicy Focha 8. Sierpień 1944 r. (fot. Schremmer, Bundesarchiv, Bild 183-R97906, CC-BY-SA 3.0)
Na zajętych terenach Niemcy podpalali wszystkie domy. Wrzesień 1944 r. (fot. Schremmer, Bundesarchiv, Bild 146-1996-057-10A, CC-BY-SA 3.0)
Niemiecki strzelec, z dwoma karabinami Kar98k. Zdjęcie wykonane prawdopodobnie w rejonie placu Teatralnego. Sierpień 1944 r. (fot. Möller, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0403-30, CC-BY-SA 3.0)
Załoga karabinu maszynowego MG 42. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-696-0426-03, CC-BY-SA 3.0)
Niemieccy żołnierze przed zniszczonym budynkiem. Trzech z nich pcha rikszę z bronią i sprzętem. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-696-0426-07, CC-BY-SA 3.0)
Transportowanie armaty PAK ulicą Żabią w okolicach placu Żelaznej Bramy. W tle widać zburzoną kamienicę przy Żabiej 3. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0425-36, CC-BY-SA 3.0)
Grupa niemieckich żołnierzy pozuje za osłoną z cegieł. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0425-29, CC-BY-SA 3.0)
Żołnierz niemiecki przy nadajniku LS100/108. Sierpień 1944 r. (fot. Falke, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0410-04A, CC-BY-SA 3.0)
Żołnierze niemieccy na ulicy Chłodnej na wysokości nr 5, widok w kierunku wschodnim. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-696-0426-22, CC-BY-SA 3.0)
Niemiecki żołnierz w czasie odpoczynku. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-696-0426-25, CC-BY-SA 3.0)
Niemieccy żołnierze w czasie odpoczynku. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0425-39, CC-BY-SA 3.0)
Niemieccy żołnierze w czasie odpoczynku. Sierpień 1944 r. (fot. Karl Leher, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0408-21A, CC-BY-SA 3.0)
Niemiecki żołnierz w czasie odpoczynku. Sierpień 1944 r. (fot. Falke, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0410-05A, CC-BY-SA 3.0)
Dowódca pułku major Iwan Frołow (po środku) z oficerami Rosyjskiej Narodowej Armii Wyzwoleńczej (RONA). Oficer po prawej od niego to porucznik Michalczewski. Żołnierzy pierwszy z prawej prawdopodobnie należy do Rosyjskiej Armia Wyzwoleńczej (ROA). Sierpień 1944 r. (fot. domena publiczna)
Kozak doński z XV Kozackiego Korpusu Kawalerii SS obsługuje haubicę (fot. domena publiczna)
Rosjanin z pepeszą, w czarnym mundurze czołgistów z naszywką Rosyjskiej Armia Wyzwoleńczej (ROA), prawdopodobnie używa słownika w rozmowie z niemieckim czołgistą (fot. domena publiczna)
Most Kierbedzia widziany z Pragi. Widok w stronę Zamku Królewskiego i płonącej Starówki (fot. Josef Gutermann, Bundesarchiv, Bild 101I-695-0412-01, CC-BY-SA 3.0)
Ten powstaniec z Mokotowa wychodzi z kanałów na terenie zajętym przez Niemców. Zdjęcie prawdopodobnie gdzieś w alei Puławskiej pomiędzy ulicą Madalińskiego a Dworkową. Koniec września 1944 r. (Most Kierbedzia widziany z Pragi. Widok w stronę Zamku Królewskiego i płonącej Starówki (fot. August Ahrens, Bundesarchiv, Bild 146-1994-054-30, CC-BY-SA 3.0)
Ranni powstańcy i berlingowcy w niemieckiej niewoli, ostatnie dni powstania (fot. August Ahrens, Bundesarchiv, Bild 146-2005-0038, CC-BY-SA 3.0)
Polskie siostry zakonne rozdają wodę ludności Woli opuszczającej miasto po upadku powstania. Zdjęcie zrobiono u wylotu ul. Staszica w kierunku skrzyżowania z ul. Młynarską. Wrzesień–październik 1944 r. (fot. Seidel, Bundesarchiv, Bild 146-2005-0045, CC-BY-SA 3.0)
Cywilna ludność Warszawy po upadku powstania (fot. Richard Moschner, Bundesarchiv, Bild 146-2005-0040, CC-BY-SA 3.0)

Leave a Reply